Azərbaycanın da daxil olduğu inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün tez-tez “beyin axını” problemi gündəliyə gətirilir və bunun həmin ölkələrin iqtisadi inkişafı qarşısında böyük maneə olduğu qeyd edilir. İntellektualların işləmək üçün xarici ölkələrə üz tutması kimi ifadə edilən “beyin axını” həqiqətən də inkişaf etməkdə olan ölkələrin inkişafı qarşısında dayanan mühüm problemlərdən biridir. Ancaq bu ölkələrdə mövcud olan digər bir problem var ki, “beyin axını”ndan daha təhlükəli olduğu halda, çox vaxt üzərində o qədər də dayanılmır: İntellektualın yadlaşması problemi!
İngiliscə çox vaxt “intellectual’s alientation” kimi ifadə edilən bu problemi ən ümumi şəkildə intellektualın yaşadığı cəmiyyətin reallıqlarından qopması, onun problemlərinə laqeyid qalması kimi izah etmək mümkündür. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu problem daha çox xaricdə təhsil almış intellektuallar arasında təzahür edir. Təhsil aldığı xarici ölkənin sosial təşkilatlanma modelinin, təhsil modelinin, sosial psixologiyasının və.s. təsiri altında qalaraq, yaşadığı cəmiyyətin reallıqlarını görə bilməyən, onun problemlərinə çarə ola bilməyən, hətta bir çox hallarda buna həvəsli də görünməyən, fəaliyyəti ilə daha çox təhsil aldığı ölkəyə xidmət edən bu intellektualların ölkələrinin inkişafına mənfi təsirləri əslində xaricdə çalışmağa üz tutan intellektuallarla müqayisədə daha böyükdür. Xaricə köçən intellektualı ondan fayda götürən göçdüyü cəmiyyət yaşadır. Cəmiyyətinə yadlaşan intellektualı isə ondan fayda götürməyən cəmiyyəti yaşadır!
İndi siz deyin, hansı problem daha təhlükəlidir?
iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru,
UNEC “Beynəlxalq iqtisadiyyat” kafedrası